ИБТИДО

Юрагимнинг парчаси , жажигинам, бўзгинам, Дардларимга дармонсан, ўзинг ширин сўзгинам. Меҳрибоним, оппоғим, қоши қаро кўзгинам, Қачон яна келарсан, соғиндимку қизгинам. Катта бўлдинг, улғайдинг, аммо менчун боласан, Келсанг ширин сўз билан ғуборимни оласан. Ойда-йилда келсанг ҳам бир кун ётиб қоласан, Қачон яна келарсан, соғиндимку қизгинам. Борган жойда бахтли бўл, келишинг ҳам дармонда, Юрак қурғур соғиниб қўймайди ҳеч, зармонда. Келсанг келгин, жон болам, қолмай бир кун армонда, Қачон яна келарсан, соғиндимку қизгинам. Жилмайишинг, кулишинг эслатади онангни, Данагидан мағзи зўр, обкелақол болангни. Қувнаб юргин, кулиб юр, эшитмай ҳеч нолангни, Қачон яна келарсан, соғиндимку қизгинам. Ойлар кетди, йил кетди, соч сақолга оқ тушди, Юзга ажин қўлларга, қалтироқ, қадоқ тушди. Ўй қочар, уйқу қочар, сўз тушди, сўроқ тушди, Қачон яна келарсан, соғиндимку қизгинам. Хувиллаган дунёда хасталик хамроҳимдир, Эртаю кеч йўлингда икки кўз гувоҳимдир. Жайномозда бахт тилаб тург...

  Кунлар қиздира бошлаган, совуқнинг шашти сўнган, осмонга хукмронлик қилишга даъвагар булутлар, бир- бири билан мусобақалашгандай тинмасдан харакатланаётган эрта баҳор кунларининг бирида кичкина чигиртка дунёга келди. Атроф ям-яшил, озуқага мўл, унинг устига ўт-ўланлар устида сакраш қандайин мароқли эканлигини тасаввур қилиш қийин. Сакраган вақтда аллақаердан келгувчи майин шаббода кишида ҳудди учаётгандай ҳиссиёт уйғотарди.   Учиш. Охирги вақтларда ушбу чигирткамизни дарди хаёлида биргина сўз, учиш бўлиб қолди. Аввалига юргани унга ҳам ҳушёқари, ям-яшил барра майсаларнинг маззали таъми шундай ёқимли эдики, еяётганда гўё бутун борлиқ сукунатга чўмар эди. Кейин ўтлар устида узоқдан-узоққа сакрашни машқ қилди. Энди у дунёдаги энг узоққа сакрайдиган чигиртка эди. Сакраётганда қанотларини ёйиб парвоз қиларди. Аммо ўша кунги воқеадан кейин барра бўлиб ўсаётган ям-яшил майсалар тами ҳам, сакраётганда қанотларини майин силаб тебратадиган шаббода ҳам унинг кўзига кўринмай қол...

Тобутни кўрганимизда ёшмизми ёки қари, барчамизда ўзгача туйғу , ўзгача хадиксираш пайдо бўлади.  Кимлардир  ёш эканлигини , ўлимдан анча узоқдалигини таъкидлашса яна кимлардир ўлимнинг эрта кечи бўлмаслигини , кишиларни унга тайёргарлик кўришга, яхшиликларни кўпроқ қилишга чақирадилар. Ўлимнинг қачон келишини яратгувчидан ўзгаси билмайди. Ривоят қилишларича ўзининг қаттиққўллиги билан танилган Бағдод хокими Хажжож умрининг охирларида тушида ўлим фариштаси Азроил алайҳиссаломни кўрибди, ундан: - Хазрат, сиз жон олувчи фариштасиз, айтингчи мен қачон ўламан, - деб  сўрабди.  Азроил унга бирон оғиз сўз демай  беш панжасини кўрсатиб ғойиб бўлибди. Бу тушни табирини билиш учун Хажжож мамлакатдаги барча олимларни чақиртириб тушини таъбир қилишларини буюрибди. Ҳар бир олим ўзи тушунгани бўйича  фикр билдиришибди. Кимдир беш кун умрингиз қолди деса, яна бошқаси беш ой, беш йил ваҳоказо тартибда таъбир қилаверишибди. Биронтасининг жавобидан кўнг...

Хожасин хизматин қилганди ул ким, Донишлар дониши Луқмони Ҳаким. Буюрдики Луқмонга жонлиқ сўйишни, Энг яхши азосин унга қўйишни. Амрин бажармоққа сўймоқчун  жонлиқ, Бир қўйни келтириб қилди қурбонлик. Тили ва юрагин олибон шу тоб, Пиширдилар гўзал, тотли бир кабоб. Ушбу хизматидан хожаси мамнун, Луқмонни чорлади яна эрта кун. - Бу сафар жонлиқни сўйганинг ҳамон, Қай бир жойиники билсанг энг ёмон. Ўшал жойин олиб пиширла келтир, Амрим бажармоққа қани энди тур. Яна такрор сўйди Луқмон бир қўйни, Дерсиз келтирдикан қандай бадбўйни. Йўқ, танламади у буйракни, белни, Бу гал ҳам танлади юракни, тилни. Таомни келтирди, қўйиб дастурхон, Хожасин бу сафар қолдириб ҳайрон: -Бу қандай бедодлик дилни эзарсан, Хожангни хоҳишин нега бузарсан. Нега тилаюрсан ўзга жазони, Такрор келтирибсан ўшал аъзони. Ҳаёлинг кетдими чиқиб измингдан, Балки чиқаргансан сўзим эсингдан. Ғазабга жавобин берди ул, сокин, Донишлар до...

Сўзласангиз сўзларингиз бийрон-бийрон, Гапларингиз кишиларни қилар ҳайрон. Худосизлик давосини қилган нодон, Эссиз , сиздай кишиларга номи инсон. Аждодларнинг юзларига аёқ қўйиб, Ҳақдан кечиб, бунда шайтон йўлин суйиб. Дунёси-ю охирати қолар куйиб, Эссиз , сиздай кишиларга номи инсон. Динсизлардан ким ҳам излар диёнатни, Қабул қилар оддий ҳолдай хиёнатни. Сизга қандай ишонишар омонатни, Эссиз , сиздай кишиларга номи инсон. Даҳрийликка интиласиз куйиб-ёниб, Гуноҳлардан сипқорасиз қониб-қониб Фарзандингиз бир кун қолса сиздан тониб, Эссиз , сиздай кишиларга номи инсон. Динин дея боболар ҳам берганда жон, Қайдан келди бу миллатга бегона қон. Битта ўзбек ўз динига қилса исён, Эссиз , сиздай кишиларга номи инсон. Оҳират йўқ - қилмишлари жавобсиздир, Яхшилик йўқ - улар бари савобсиздир. Сизлар учун дўзах балки азобсиздир, Эссиз , сиздай кишиларга номи инсон. Даҳрий деган номингизга сармаст юринг, Бу дунёда яшаб қолинг, ҳаё...

Гуноҳимиз кўпу, товбамиз қўпол Айтишимиз хўпу, рисқимиз уввол Қўлларда гунохлар изининг акси Ё Раб, бу туришда бўлармиз завол Норозилар саф -саф ортингда қолса Узатилган қўллар хавода толса Ўзганинг хаққидан қилмасанг хаё Яхшидир Азроил жонингни олса Насихатинг бисёр, ўзда амал йўқ Нафсу- хаво эркин, унга қамал йўқ Ойнага қарашга ҳуркар юрагинг Товбангга собитлик учун тамал йўқ Ўтмишинг бирёну, келажак бирён Бирёнда бугунинг энтикар ҳамон Кўзларин юмволиб қадам босгувчи Бу кўзлар кўришчун берилган, инсон! Умринг ўтмоқдадир, вақтлар кетмоқда Ортингдан эргашган ҳамроҳ етмоқда Атрофга ибратчун ташласанг назар Тириклар мудроқда, кетган нетмоқда

Абу Хурайра р.а. Расулуллоҳ салаллоҳу алайҳи вассалламдан ривоят қиладики бир жойда мўмин киши бошқа қишлоқда яшайдиган биродарини кўргани бормоқчи бўлди. Аллоҳ таоло унинг йўлига одам қиёфасида бир фариштани юборди.  Йўлда мўмин банда билан учрашиб бирга кетаётган фаришта ундан сўради:  -Қаерга кетябсан? - Қўшни қишлоқдаги биродаримдан хабар олгани кетябман, - жавоб берди у. Фаришта яна савол берди: - Сени унда бирон юмушинг борми? Мўмин банда жавоб бердики: -Йўқ, Мен биродаримни бирон зарурат юзасидан эмас шунчаки Аллоҳ учун яхши кўрганим учун хабар олгани кетябман. Шунда фаришта унга ҳушхабар берди: - Сени олдингга Аллоҳнинг хузуридан келдим, Аллоҳ сенга етказишимни буюрдики сен ўз биродарингни Аллоҳ учун яхши кўрганинг каби Аллоҳ ҳам сени яхши кўради. (Муслим, Сахих, "Китабуль-бирр", стих: 12, хадис: 2567). Рус тилидан Акбаржон Абдулмажид таржимаси.

"Мафатихуль-жинан" асарининг муаллифи Шайх Абос Гумми оиласини боқиш учун ишлаб топган бир ойлик маоши 50 рупини ташкил қилган экан. Ўша вақтларда ҳам бу пул миқдори жуда кам ҳисобланар экан. Бир куни Хиндистондан келган хожилар Шайх Аббос Гумми уйида тунаб қолгач унга хафтасига 75 рупидан хаққини бериш хизмат таклиф қилибди. Аммо Шайх бу пулларни кескин қайта риб берибди. Меҳмонларнинг кетиши билан Шайхнинг хотини ва ўғли унга қарши чиқиб, ўз норозилкларини билдиришибди: - Биз деярли очлик холатида кунимизни ўтказамиз. Сиз эса шундай пулдан кечиб ўтирсангиз, ахир биз бу пулларга мухтож эдикку. Шайх Аббос жавоб берибдики: - Мен хозирги топган пулимнинг қиёмат кунидаги сўроқ-саволига қандай жавоб беришни билмай турган бўлсам, Сизлар яна буларнинг миқдорига қўшимча қўшилишини ва мағшарда Аллоҳнинг олдида қийин холатда қолишимни истайсизларми, дебди Яна бир мусофир Шайхга уйида тунагани учун пул бермоқчи бўлганида айтган эканки: "Менинг бўйним ингичка, вужудим эса қувватси...

Бир куни Иброҳим Адҳам Ханафия мазхабининг асосчиси Имом Аъзам Абу Ханифанинг дарсларига ташриф буюрди. Дарсда фиқхдан таълим олаётган ўқувчилар меҳмонни унча ҳушламасдан, менсимасдан кутиб олдилар. Иттифоқо Абу Ҳанифа Иброҳим Адҳамга кўзи тушиб жуда ҳурсанд бўлди ва олдиларидан жой бериб ўтказди ҳамда унга "жаноб" деб мурожаат қилди. Дарсда бир қанча вақт бўлганидан сўнг Иброҳим Адҳам узр сўраб ҳ урмат билан даврани тарк этди. У киши кетгач толиби илмлар Абу Ҳанифадан норози бўлиб сўрадиларки: -Устоз бу сўфийнинг олдида ўзингизни мунча хақир тутмасангиз, унга "жаноб" деб мурожаат қилмасангиз, ахир сиз шунча илм соҳиби, улуғ олимликка етишган киши бўлсангиз? Шогирдларига жавобан Абу Ҳанифа айтдики: - Бу улуғ зот ҳар доим Аллоҳнинг ёди билан юради, биз эса шаръий масалаларни хал қилиш ташвишида юрамиз халос Рус тилидан Акбаржон Абдулмажид таржимаси (О.Топаш, «Тасаввуф от имана до эхсана», стр. 353).

Вафот этишидан олдин бой одам фарзандини чақиртириб келдида: - Ўғлим, мен вафот этганимдан сўнг кафанлашганларида оёғимга пайпоқ кийгизиб қўй,- деб тайинлабди. Ўғли "Нима учун" деб сўраганида: - Айтганимни қилгин, тамом! - дедида бошқа сўз айтмади. Шундан сўнг у имомни чақиртириб унинг қўлига бир хат берибдида вафот этганидан сўнг уни ўғлига бериб қўйишни илтимос қилибди. Вақти келиб ота вафот этгач, уни ювиб - тараб сўнг, кафанлашмоқчи бўлганида ўғил келиб отасининг васиятига кўра унинг оёқларига пайпоқ кийгизмоқчи бўлибди. Аммо имом ва атрофдагилар ўғилни бундай қилишига йўл қўйишмади. Бундай қилиш мумкин эмаслигини тушунтиришларига қарамасдан ўғил қаршилик қилиб тураверибди . Шунда имом унга отасининг мактубини топширибди. Мактубда  шу сўзлар ёзилган экан: - Ўғлим, хаётимда жуда кўп бойлик ортирган бўлсамда, кўриб турибсан, битта пайпоғимни ҳам ўзим билан олиб кетаолмаябман. Буёғига ўзинга хулоса чиқар! Аллоҳдан қўрқ! Отанг ҳам ёрдам бераолмайдиган кун келишидан олдин...

Бир куни Иброҳим Адҳамнинг олдига кўп гуноҳ қилгувчи ярамас одам келдида: "Гуноҳ қилмасдан тураолмаябман, илтимос менга ёрдам берадиган биронта маслаҳат беринг", - деди. Иброҳим Адҳам: "Агарда қуйида айтмоқчи бўлганим 5 шартнинг биронтасини қилаолсанг шунда хоҳлаганингча Яратганнинг буйруқларини бажармасдан гуноҳ қилаверсанг бўлади" - деди. Сўнг савол берувчи диққат билан унинг г апларини эшита бошлади. - Биринчи шарт,- деди Иброҳим Адҳам, - агар гуноҳ қилмоқчи бўлсанг Аллоҳнинг тақдиридан бошқа тақдир топ" - Аллоҳнинг тақдиридан бошқа тақдирни қаердан оламан, бутун борлиқнинг тақдири, Аллоҳнинг хоҳиш- иродаси билан бўлса, таъжубланди савол бергувчи. - Унда қандай қилиб қилган ишинг учун Аллоҳнинг тақдиридан қочиб, жазодан қутилмоқчисан, - ундан ҳам кўпроқ таъжубланди Иброҳим Адҳам. -Иккинчиси, - деди Иброҳим Адҳам, - агарда Аллоҳга осий бўлиб, гуноҳ қилишни хоҳласанг Аллоҳнинг худудидан бошқа худуд топиб ўша ерда гуноҳ қилгин - Бундай жойни қаердан топаман, ...

Бир замонлар жуда хунук одам яшаган бўлиб унинг ташқи кўриниши ўта ёқимсиз экан. Шунгами, у  одамлардан ажраб якка ўзи кун кечирар, ўзига эски-туски матолардан кийим тикиб, қўй жунидан катта ва узун қалпоқ тўқиб олиб, доим шуларни кийиб юрар экан.  У қишлоқлар, шаҳарлар кезиб, бир мамлакатдан иккинчисига ўтиб умргузаронлик қилар экан. Бир куни бир шаҳарга кирганида  у ернинг  одамлари қўлини бигиз қилиб кўрсатганча  унинг устидан кулишиб: "Қаранглар, қандай бадбашара одам экан, бунинг устига бесўнақай кийим ва чўқчайган қалпоқ кийиб олибди", - деб масқара қилишибди. Шунда у киши  одамларга салом бериб, сўнг  шундай дебди: -  Биласизларми, бу усти бош, қалпоқни ўзим тўқиб, тикканман. Уларни масқара қилганингиз учун  сизларни мен кечирдим. Аммо менинг  қиёфамни  Аллоҳ яратган, энди истиғфорни Унга айтинглар, сизларни Аллоҳ кечирсин! рус тилидан Акбаржон Абдулмажид таржимаси Манба: ВК нинг Ваши истории, притчи, рассказы.  ...

Шайх Суютий айтадики: Мисрнинг ўғузлардан бўлган хукумдори  Ахмад ибн Тулун ҳар кунгидан эрта туриб масжидга Қуръон эшитиш учун борди. Ўша куни у бир дўстини чақиртириб қўлига озроқ пул бердида илтимос қилди: - Палон масжидга боргинда бу пулларни имомга бер У Амирнинг буйруғини бажариб бўлгач, олдига қайтиб келдида: -Айтган масжидингизга бордим, - деди,- имомга пулни бердимда у билан бироз суҳбатлашиб ўтирдим. Ўша куни у уйида хотини билан рўзғорда етишмовчилик сабаб низолашиб қолган экан, шу сабабли хаёли банд бўлиб масжидда Қуръон мутоласида бир икки жойида хато қилибди экан - Тўғри айтибди, - тасдиқлади Ибн Тулун, - тонгда ўша масжидда бўлгандим, Қуръон ўқиётганда баъзи вақтда хатога йўл қўяётганини кўрдим, тушундимки унинг хаёлини бошқа муаммолар банд қилибди. Ибн Тулун ислом моҳиятини қандай ҳам яхши тушунган экана. Бизлар қандай хатокормизки масжидлардаги имомларни ёки бошқа мусулмонларни хатоларини излаб, фош этишга харакат қиламиз. Бизни Аллоҳ кечирсин. А...

Испан телевиденияларидан бирида тўғридан-тўғри эфирда "Исломдан бизга нима наф" мавзусда бахс бўлди. Бахсда бир тарафдан христиан аёл қатнашган бўлса ислом ҳимояси учун иккинчи тарафдан гарчи мусулмон бўлмасада бир эркак қатнашди. Кўрсатув давомида христиан аёл зўр бериб исломни ёмонлар, исломни "зулмкор", "зўровонлик", "дахшатли" дин деб таърифларди. Икинчи тарафдан эркак киши ўз новбатида қўлидан келгунча исломни ҳимоя қилишга урунар эди. Бир вақт у айтдики: "Ха, энди тушуниб борябман, ислом - зўровонлик дини. Мана хозир қўлимда Қуръон китоби турибди", - ҳаммани диққатини олдидаги очиқ турган китобга қаратди, - "ундай айрим иқтибослар келтираман" деб китобдан белгиланган қисмларни ўқишни бошлади: - Бу халқдан хеч кимни қолдирмай барчасини қириб ташланг, уларга раҳм шавқат қилиб ўтирманг, эркакми ё аёл, хатто бешигидаги боласигача, молу-қўйми, туяю, хачирларими, барчасини қириб ташланг. Томошабинлар хайқир...

Лайс сулоласининг асосчиси Ёқуб ибн Лайс оғир касалликка чалиниб қолди. Унга ўз даврининг кўзга кўринган тарийқат вакилларидан бири Сахл ибн Абдуллоҳга мурожаат қилишни таклиф қилишди. Сахл ибн Абдуллоҳ ибодат қилиб ихлос ва тавозеъ билан Аллоҳдан Ёқуб ибн Лайснинг соғайиб кетишини сўраб дуо қилди. Унинг дуоси ижобат бўлганидан сўнг, соғайиб кетган Ёқуб ибн Лайс ташаккурлар айтиб Сахл ибн Абдуллоҳга бир ҳамён пул бериб юборди. Бироқ Сахл ибн Абдуллоҳ ушбу ҳадяни қабул қилмасдан хизматкордан айткизиб юбордики: -Ушбу кунда нимага эришган бўлсам бойлик билан эмас фақирлик билан эришдим. Агарда менда дунёга қизиқиш бўлганида дуоларим Аллоҳнинг даргоҳида ижобат бўлиши даргумон эди. (Махмуд Хакимий, «Хезару йек дастани-тарихи», т.1, ср.36). Рус тилидан Акбаржон Абдулмажид таржимаси

Қадимда бир подшоҳ халқи унинг хукумронлигидан қандй кайфиятда эканлигини билиш учун шаҳар кезгани чиқибди. Одамлар таниб қолмаслиги учун ташқи кўринишини ўзгартириб фақат биттагина хизматкорини ҳамроҳликка олибди. Қишнинг совуқ кунлари экан. Масжиднинг олдига келганида қараса ҳеч қаерга борадиган жойи йўқ икки фақир киши совуқдан қалтираб ўтиришган экан. Суҳбатларини тинглагиси келиб подишоҳ уларга яқинлашибди. Улардан бири хазилкаш экан, совуқдан шикоят қила бошлабди: - Эртага жаннатга тушадиган бўлсам у ерга подишоҳимизни киришига қўймайман! Жаннат даравозаси олдига яқинлашаётганини кўриб қолсам, пойавзалимни ечаманда бошига қараб отаман! - Нимага подишоҳни жаннатга киришини хоҳламайсан? - қизиқди унинг ҳамроҳи. - Албатта қўймайманда. Биз буёқда, изғиринда қалтираб ўтирсак, у киши иссиққина саройида мазза қилиб ўтирибди. Бизнинг бу ҳолатимиздан хабарлари ҳам йўқ. Шундай экан қандай қилиб жаннатда мен билан қўшни бўлсин? Биродар, биласанми, бундай қўшним бўлиш...

Ўтмиш ва келажак тақдир ўйини Бири иккинчисин қувар тинмайин Дақиқа, сония ўтар йўлини Хеч тўсиб бўлмайди кетиши тайин Дунёда хар онинг сенга омонат Унинг қадрин билиш оқилларга хос Ҳар топган онингга қилма хиёнат Шунда бу чохдан бўларсан ҳалос Фоний дунё кимга вафо қилибди Унга ошиқларни алдабла кетар Харчанд такрорланса билган билибди Билмаган мағшарда надомат чекар Бугун сен мағрурсан, шиоринг олға Ортга назар солмай илдам борарсан Манзилинг сўнгида учрасанг чўлга Аттанглаб бошингга уриб қоларсан Эй инсон шошмасдан тафаккур қилсанг Не учун яралмиш аслида инсон Яратган эгамга итоат билсанг Қилмоқлик сен учун берилган имкон Яратган эгамсан пойингда бошим Ибодатга лойиқ ўзинг ягона Авфингдан умидвор кўзимда ёшим Ҳидоятдан ўзинг қилма бегона 2013

 Эй дўстларим сизга ошно бўлолмадим  Нетай ахир дўстлик қарзин узолмадим  Ниятимда бўлди ҳамма яхшилигим  Лекин бугун амалимла йўллолмадим  Ҳайрингизни кўрса кўзим қувнар, яшнаб  Амалингиз то қиёмат турсин яшаб  Истагимда пойингизга жоним тўшаб  Лекин жоним жонингизга улолмадим  Қилганимиз дуо бўлди биз томондан  Ётоқ қилдик пар ёстиқдан, сиз сомондан  Мархаматлар кутманг бугун биз ёмондан  Бутпарастда қолган хуниз ололмадим  Хақдан тоймай жохилларга мағрур боқиб  Уйингизни қилдилар кул ўтда ёқиб  Қонми, кўз-ёш чиқаётган сиздан оқиб  Лек бу ерда кўзимдан ёш тўколмадим  Лолу ҳайрон кузатадир кенг бу дунё  Кўзларига кўрингани ўнгми – рўё  Сукут сақлар, кўрмай чора, боғлиқ гўё  Нафрат билан хуморимдан чиқолмадим!!! Бирмадаги жохилларнинг касофати Бир кун албат ўзга қайтар бу офати Жаннат бўлсин кўз ёшингиз мукофати Сиз эришган...

  Шамоллар тўхтади, барглар олар тин   Мудраётган хаёл хиссиз боқмоқда  Кунлар бир маромда ўтади сокин  Тонгла чиққан қуёш уфққа ботмоқда  Ортда қолаётир армонли дунё  Орзуни сойларга совурган онлар  Харакатсиз амал бемажол гўё  Яшнаган боғларда хадсиз хазонлар  Афсуслар макони тубсиз бир жарлик  Кифоя қўйилган ножўя қадам   Ақилсиз харакат нодон ўжарлик  Нодонлик касбига ошуфта одам  Келаётир зулмат лашкарин бошлаб  Уфққа томон унсиз чекинар нурлар  Зимистон қўйнида мудроқни ташлаб  Орзулар оҳига армонлар жўрлар  Бунчалар бешафқат боқар тўлин ой  Армонларга тунда умид бахш этиб  Қайтганми хеч замон оқиб кетган сой  Қайтганми жойига кўздан ёш кетиб  Бир кунни кузатган бир тунинг бугун  Эртанги кунингдан нени кутарсан  Кечадан меросдир ечилмас тугун  Хотирда армонга дастак тутарсан  Умид – учқу...