ИБТИДО

Бир куни хонадош учта талаба бор пулларини йиғиб ош қиладиган бўлишди. Тўпланган пулдан масаллиқ харид қилишиб, ярим қозон ош пиширишибди. Овқат ортиб қолмасин дея еб тугатишга шунча харакат қилишса ҳам тугатаолишмабди. Оҳири бир кишига етадиган миқдорда ош ортиб қолибди ва уни эртаси куни емоқчи бўлишибди. Биринчи талаба: - Ичларингизда энг кичиги ўзимман, шунинг учун кам овқат едим, эртага эрталаб буни ейишга мен хақлироқман, дебди. Иккинчи талаба: - Хар қанча есак ҳам тўйгунимизча едик, бунда ҳақдорлар тенг, бошқа йўлини топш керак, дебди. Учинчи талаба эса: - Унда бирон маслаҳатга келшишимиз керак. Масалан, кечаси ким яхши, қизиқарли туш кўрса ошнинг қолгани унга насиб қилади, бўладими? - Деб таклиф киритибди. Бу таклиф қолган шерикларга ҳам маъқул келибди. Ҳамма ўринига ётиб, уйқуга кетибди, аммо биринчи талаба шунча ҳаракат қилса ҳам ҳаёлидан овқат кетмасмиш, шунгами, уйқуси хеч келмасмиш. У ёққа оғнабди, бу ёққа оғнабди, қараса тун яримидан ўтган. Бу туришда туш кўриш тугу...

Яқинда бир тадбирга вояга етмаган ота онаси вафот этган болаларни олиб боришимга тўғри келиб қолди. Тадбир зиёфат, хурсанчлик билан ташкил қилинди. Болалар ҳали бола эмасми, тортинишиб ўтиришди, бир неча мартта дастурхонга қўйилган неъматлардан олиб ўтиришга, тортинмасликка ундашимга қарамасдан кўпчилиги бемалол ўтиришаолмади. Шунда бир нарсага эътибор бердим. Ота-онаси вафот этганига хеч қанча бўлмаган, бу зиёфатларда биринчи мартта бўлаётган болалар нисбатан шодонроқ, эркинроқ ўтиришди. Ота - онаси вафот этганлигига анча бўлган болаларда эса қандайдир маюслиги кўпроқ, махзунроқ кўринишда таъсурот қолдирди. Қайтишимизда нимага эркин ўтирмадинглар, ўйин-кулгу қилиб яйраб ўтирмайсизларми деб ўша болалардан сўраганимда, кўзлари маюс холда: "Бунақа тадбирларда кўп бўлганмиз", - дедида билинар билинмас "уҳҳ" тортиб қўйди. Шу биргина гапида олам-олам маънолар бор эди. Шунча зиёфатлар ўрнига қашшоқликда бўлсада ота - онам билан бирга бўлсам эди деган армон бор эди. Қа...