ИБТИДО

Бизда ҳазил деган сўз ёлғон деган сўз билан синоним бўлиб қолган. Бирон ёлғон гап айтган киши ўз ёлғонини оқлаш учун ҳазиллашдим дейиш одати бор. Аслида ҳазил бу рост гапни чиройли, юзга табассум келтирадиган шаклда етказишга айтилиши керак. Пайғамбаримиз салаллоҳу алайҳи вассаллам ҳам ҳазиллашганлар, аммо ёлғон аралаштирмасдан ҳазил қилганлар. Машҳур бўлган ҳазилларидан бирида бир кампир мен жан натга кираманми деб сўрайди. Пайғамбаримиз салаллоҳу алайҳи вассаллам кампирлар жаннатга кирмайдилар, деб жавоб берадилар. Ушбу жавобни олиб маҳзун бўлган кампирга яна Улар қиз бола ҳолида, ёшарган шаклда жаннатга кирадилар деб (ушбу мазмундаги ҳадисдан.) айтадилар. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Эй Аллоҳнинг Расули! Сиз бизга ҳазил-мутойиба қиласиз?» дейишди.  «Албатта, мен ҳақдан бошқани айтмайман», дедилар». Термизий ривоят қилган. Шарҳ: Ҳазил-мутойиба қиладиган кишилар ушбу қоидани ёддан чиқармасликлари лозим. Ҳазил-мутойиба деб зинҳор ёлғон нарсани гапи...

Қўшнимиз 90 йиллар бошида қаттиқ касаллик билан касалланди. Докторлар битта буйраги ишдан чиқаётганини, уни зудлик билан олиб ташлаши кераклигини айтишди. Операция қиладиган доктор тайинланди, кун белгиланди. Қўшнимизнинг қаримдошлари катта ишда ишлашарди. Ўша операция қиладиган докторга роса харажат қилди. Ўша куни зиёфат қилиб берди, дадиллик учун хатто яримта-яримта ҳам қилишди, оширворишди ҳам. Операция тугаб бемор палатага олиниб бўлгандан кейин эътибор беришса, алькагол  ўз ишини қилибди. Касал буйракнинг ўрнига соғлом буйракни олиб ташлашибди. Эни буёғини тасаввур қилаверинг. Уйдагиларига тайёргарликларингни кўраверинглар деб қайтарворишди. Кимнинг умри қанақалигини бандаси қаерданам билсин. Бир йил ўтди, икки йил ўтди... Бу киши эса "ишдан чиқаётган" буйраги билан узоқ яшади. Эридан ҳам кўра кўпроқ яшади. Мана икки йил бўлди вафот этганига. © Акбаржон Абдулмажид

Бир камбағал деҳқон ошқовоқ экибди. Полиздаги бир ошқовоқ шундай катта бўлибдики, бундай катта ошқовоқни қулоқ эшитиб, кўз кўрмаган экан. Деҳқон ўзида йўқ хурсанд бўлибди. Аммо бундай катта, ажойиб ошқовоқни нима қилса бўлади деб, ўйланиб қолибди. Ўйлаб - ўйлаб уни шу ернинг хоқонига ҳадя қилишга аҳд қилибди. Ошқавоқни аравага ортиб бир амаллаб хоқоннинг кўшкига олиб борибди ва ҳадяни унга эҳтиром билан топширибди. Хоқон ҳам уни олиб хурсанд бўлибди. Хурсандчилиги кўз кўриб, қулоқ эшитмаган, катта ошқовоқни олганидан эмас, балки шу деҳқон ўзининг энг яхши деб билган нарсасини самимият билан унга совға қилиб берганидан экан. Шунга яраша хоқон ҳам унга муносиб жавоб қайтармоқчи бўлибди. Унга бир қанча дуру-марваридлар солинган қути ҳадя қилибди. Деҳқон ҳам раҳматини айтиб, хурсанд бўлганча уйига қайтибди. Йўлда унга бир хасис, ҳасадгўй инсон йўлиқибди. Деҳқондан хурсандчилиги сабабини сўраб билиб олгач, ҳасаддан ичи ёна бошлабди. - Ҳали тўхтабтурсин! Бу ярамас қайда йўқ битт...