Ибн Синонинг ибрати

Ибн Сино илмли киши бўлгани билан биргаликда ўзига ҳос қобилятли ҳам эди. У бошқалар кўраолмаган нарсаларни кўрар, эшитаолмаган нарсаларни эшитар эди. Вақт ўтиши билан унинг ғайритабиий қобилияти оғиздан оғизга ўтиб, кўпиртирилиб гап-сўз бўлиб кетди.

Масалан, Исфахон кўчаларини кезган вақтида хонақоҳдаги табибларнинг ускуналар ишлатгандаги товушни ҳам эшитади дейишарди. Булар албатта бўлмаган гап эди. Лекин шу билан биргаликда кишилар орасида афсоналар урчиб бораверарди. Файласуфларидан бири Баҳманёр Ибн Синонинг шогирди эди, у устозига: "Кишилар  сизга шунчалик иҳлос қўйишганки, агар сиз ўзингизни Пайғамбар деб эълон қилсангиз кўр-кўрона ишонишади", - деярди. Лекин Ибн Сино бу гапга қўшилмасди: "Вазият сен ўйлаганчалик эмас" деяр эди. Лекин Баҳманёрга буни тушунтириш қийин эди. Вақти келганда Ибн Сино Бахманёрга ўзини хақлигини билдириб қўйгиси келди.

Қишнинг изғирин кунларидан бирида иккиси биргаликда узоқ сафарга отландилар. Эрта тонгда узоқдан муаззиннинг бомдод намозига чақириғи - азони эшитилди. Шунда Ибн Сино ухлаб ётган Бахҳанёрни чақирди:

- Лаббай устоз!

- Ўрнингдан тур, чанқадим. Менга озроқ сув келтир.

Хона совуқ эди.  Бахманёрнинг эса ҳеч иссиқ ўрнидан тургиси келмасди. Шунинг учун бахона қидира бошлади:

- Устоз, ўзингиз табибсиз! Агар шу совуқда яна совуқ сув ичсангиз, Аллоҳ кўрсатмасин, бетоб бўлиб қоласизку.

Ибн Сино ҳам кўнмади:

-Шундай, ўзим ҳам табибман, лекин сен менинг шогирдимсанку, қани менга сув келтирчи!

Баҳманёрнинг иссиқ ўрнини ташлаб кетишга ҳеч кўзи қиймасди:

- Тўғри, сизнинг шогирдингизман, сизга яхши бўлишини ҳоҳлайманку, шунинг учун сизнинг фойдангизни ўйлаб илтимосингизни бажармаябманда!

Ибн Сино шогирдини ўрнидан турмаслигига ишончи комил бўлганидан сўнг:

- Биласанми, мен чанқамаган эдим. Шунчаки сени синаб кўрмоқчи эдим. Сен менга: "Ўзингизни Пайғамбар деб эълон қилсангиз кишилар эргашиб кетади", -  деяр эдинг. Мана қанча вақтлардан бери сен менинг шогирдимсан. Сендан сув сўраганимда ўрнингдан қўзғалиб ҳам қўймадинг. Лекин эътибор бергин, неччи юз йил ўтган бўлсада муаззинлар ўзларининг иссиқ ўринларини тарк этиб, шундай совуқ тонгда минораларга "Муҳаммад Аллоҳнинг элчиси",  дейиш учун чиқишади, эътибор бергин, Ибн Синони эмас-  деган экан.

(Шехида Муртазы Мутаххари «Взгляд на обхождения Пророка»).

Акбаржон Абдулмажид таржимаси